Podstawa istnienia odruchów warunkowych

Podstawą do wyodrębnienia i udowodnienia istnienia tzw. odruchów warunkowych, w których udział kory mózgowej jest niezbędny, było spostrzeżenie, że  z przewodów ślinowych psa (wyprowadzonych na zewnątrz dla potrzeb doświadczalnych) wycieka ślina jeszcze przed jedzeniem na sam widok miski, w której zazwyczaj otrzymywał on pożywienie, lub n a odgłos kroków osoby karmiącej go, dochodzących z drugiego pokoju. Ze spostrzeżenia tego genialny uczony wyprowadził następujący wniosek. Pierwotnie obojętna podnieta wzrokowa (lub każda inna), np. widok miski lub odgłos kroków, ko jarzona z karmieniem (wywołującym odruch bezwarunkowy), staje się po pewnym czasie sama wystarczającym bodźcem do w wywołania odruchu. Odruch tak wytworzony nazwał Pawłów warunkowym dlatego, że do jego powstania potrzebne jest spełnienie pewnych warunków, a mianowicie: aby bodziec początkowo obojętny (miska, zapalona lampka, określony dźwięk itd.) nieco poprzedzał bodziec odruchu bezwarunkowego (karmienie) oraz aby zespół tych bodźców został powtórzony pewną ilość razy. Liczne doświadczenia przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że po pozbawieniu zwierzęcia kory mózgowej nie można wytworzyć u niego odruchu warunkowego; wynika stąd, że do powstania odruchu warunkowego współudział kory jest niezbędny. Pies, któremu usunięto korę mózgową, żre tylko wtedy, kiedy włoży mu się pokarm do pyska (odruch bezwarunkowy), jednakże na widok kiełbasy lub kija reaguje jednakowo obojętnie, gdyż nie tworzy żadnych odruchów warunkowych na bodźce wzrokowe. Pozbawienie psa kory mózgowej czyni z niego życiowego kalekę.