Mikroskop

Wydarzeniem przełomowym dla dalszych badań w dziedzinie anatomii i fizjologii, a także w innych naukach przyrodniczych, było zbudowanie mikroskopu, tj. przyrządu przeznaczonego do oglądania przedmiotów bardzo małych, najczęściej niewidocznych gołym okiem. Wynalezienie mikroskopu przypisywane jest Holendrom Hansowi i Zachariaszowi Janssenom. Przypada ono na koniec wieku XVI (około roku 1590). Przeszło 310 lat temu, bo około roku 1665, znany badacz angielski Robert Hooke oglądając pod mikroskopem skrawek korka zauważył, że jego masa składa się z drobniutkich, otoczonych ściankami jamek. Robert Hooke nazwał dostrzeżone przez siebie twory komórkami. Odkrycie Hooke’a stało się podnietą do badań najdrobniejszych składników budowy różnych ciał. Stwierdzono wkrótce, że komórki są podstawowym elementem budowy w świecie roślin oraz że np. pozornie czysta kropla wody kryje w sobie różne niedostrzegalne dla oka „żyjątka”. Mikroskop zaczął się więc wdzierać w ukryte dla ludzkich oczu światy, o których istnieniu dotychczas nie wiedziano. Poważne zasługi w okresie pierwszych badań mikroskopowych położyli: Włoch Marceli Malpighi i Holender Antoni Leeuvenhoek. Marceli Malpighi (16281694) pierwszy opisał przechodzenie krwi przez naczynia włosowate, w których zobaczył krwinki czerwone, a ponadto poczynił obserwacje nad wieloma drobnymi składnikami różnych narządów ciała. Antoni Leeuvenhoek (16321723), z zawodu optyk, poświęcił się całkowicie badaniom mikroskopowym i konstrukcji mikroskopów, których posiadał ponad dwieście. Odkrył on wiele „żyjątek” w badanych przez siebie kroplach wody, w ślinie i osadzie jamy ustnej, toteż zalecał nawet oczyszczanie zębów zaostrzonym drewienkiem z gromadzącego się na nich osadu. Leeuvenhoek jako pierwszy podał dość dokładny opis upostaciowanych składników krwi, a wraz ze swym uczniem Hammem wykrył plemniki, tj. męskie komórki płciowe. Odkrycia naukowe i kolekcja mikroskopów zjednały Leeuvenhoekowi tak wielką sławę, że Królewska Akademia Nauk zaprosiła go do Londynu dla wysłuchania jego spostrzeżeń naukowych, a car Piotr I odwiedził go w czasie swego pobytu w Holandii i zapoznał się z mikroskopami, które na jego rozporządzenie były produkowane (już w XVII wieku) przez manufaktury rosyjskie.