Witamina A, nazywana dawniej wzrostową
Występuje w gotowej postaci głównie w tranie, wątrobie, nerkach, żółtku jaj i maśle. Jako półprodukt (tzw. prowitamina) znajduje się w roślinach wchodząc w skład ich żółtego barwnika zwanego karotenem. Duże ilości karotenu zawierają zatem warzywa i owoce o żółtej barwie, np. marchew i pomidory, poza tym szpinak, czerwony pieprz i inne. Organizm ludzki potrafi zamienić prowitaminę karoten na potrzebną mu witaminę A. Niedobór witaminy A doprowadza do zahamowania wzrostu, złego widzenia o zmierzchu (tzw. kurza ślepota), rogowacenia rogówki i spojówki oka, wiodącego nieraz do ślepoty. Innym objawem niedoboru witaminy A jest rogowacenie błon śluzowych i nadmierne rogowacenie skóry. Nadmiar witaminy A jest również szkodliwy. Znaczne przedawkowanie powoduje zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, bóle kości, zapalenia skóry i tzw. łysienie plackowate. Witamina D (a ściślej witaminy grupy D D-2, D3) nazywana jest witaminą przeciwkrzywiczą. Należy ona, tak jak i witamina A, do rozpuszczalnych w tłuszczu. Największe jej ilości zawiera tran, poza tym znajduje się ona w żółtku jaj oraz w maśle i mleku, pod warunkiem, że krowy żywione są na pastwisku, naświetlaną słońcem paszą roślinną. Promienie słoneczne zamieniają znajdującą się w roślinach prowitaminę w pełnowartościową witaminę D. Organizm ludzki otrzymując z pokarmami roślinnymi prowitaminę D3 gromadzi ją w skórze. Jeśli skóra jest naświetlana promieniami słonecznymi lub lampą kwarcową, ustrój wytwarza również potrzebne mu ilości witaminy D3.
