Co uchodzi naszej świadomości

Wiele bodźców, szczególnie wewnętrznych, nie spostrzegamy zupełnie i reakcja układu nerwowego na nie również uchodzi naszej świadomości. Wymownym tego przykładem jest praca serca, która zależy od wielu bodźców wewnętrznych, przyspiesza się lub zwalnia, niezależnie od naszej woli i bez udziału świadomości. Tych kilka przykładów wystarcza zupełnie, aby wskazać kierunki działania układu nerwowego w organizmie ludzkim. Do głębszego zrozumienia roli tego układu niezbędne jest jednak choćby pobieżne poznanie jego budowy i mechanizmu działania. Układ nerwowy człowieka dzielimy z punktu widzenia jego rozmieszczenia na układ nerwowy ośrodkowy i układ nerwowy obwodowy. Do pierwszego, tj. ośrodkowego zalicza się mózgowie, zawarte w jamie czaszki, oraz rdzeń kręgowy, umieszczony w kanale kręgowym. Do drugiego, tj. obwodowego należą większe i mniejsze skupienia komórek nerwowych, zwane zwojami, rozmieszczone w pobliżu kręgosłupa, po obydwu jego stronach, a także w różnych częściach ciała, oraz nerwy. Nerwami nazywamy pęczki włókien odchodzących od komórek nerwowych, objęte wspólną pochewką. Jedne z tych włókien (tzw. włókna odśrodkowe) prowadzą „rozkazy” od ośrodkowego układu nerwowego do narządów ciała, inne zaś (włókna dośrodkowe) przewodzą bodźce z narządów i powłok ciała do ośrodkowego układu nerwowego. Włókna odśrodkowe nazywane są również ruchowymi, a włókna dośrodkowe czuciowymi. Nerwy są zazwyczaj mieszane, tzn. że w jednym pęczku biegną razem zarówno włókna czuciowe, jak i ruchowe.